Dưới đây là một đoạn văn trong tác phẩm Cánh đồng bất tận của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư:
"Tao còn nhớ cái bữa gió chướng đầu mùa nổi lên, mấy con vịt giật mình đập cánh phành phạch, ba nói, năm nay nước nhảy tràn đồng, cá về nhiều, tha hồ mà lưới. Nhưng rồi lúa bị sập rạp, bầy vịt cũng mắc toi dịch bệnh, cá đâu chẳng thấy, chỉ thấy nhà mình bết bát hơn mỗi ngày."
1. Phương ngữ Nam Bộ trong đoạn văn
Một số từ ngữ mang đậm sắc thái phương ngữ Nam Bộ trong đoạn văn trên:
- "gió chướng": Loại gió mùa đặc trưng ở miền Tây Nam Bộ, thường thổi vào khoảng cuối năm.
- "nước nhảy tràn đồng": Cách nói mang màu sắc địa phương về việc nước lũ dâng cao tràn ngập các cánh đồng.
- "tha hồ mà lưới": Cách diễn đạt dân dã, mang hơi hướng đời sống sông nước, ý chỉ việc bắt cá thoải mái.
- "sập rạp": Cách nói phổ biến của người miền Tây để chỉ cây cối bị đổ rạp xuống.
- "bết bát": Từ chỉ tình trạng khó khăn, không khá lên được.
- "mắc toi": Một cách nói địa phương, có nghĩa là "bị dính", "bị hại".
2. Tác dụng của phương ngữ Nam Bộ
- Tạo màu sắc địa phương đặc trưng: Nguyễn Ngọc Tư thường viết về miền Tây Nam Bộ, nơi có sông nước mênh mông và cuộc sống người dân gắn liền với thiên nhiên. Các phương ngữ giúp tái hiện bối cảnh chân thực, gần gũi.
- Thể hiện rõ giọng điệu nhân vật: Cách nói của nhân vật phản ánh đúng tâm tư, suy nghĩ và cách diễn đạt của người dân miền Tây, giúp nhân vật trở nên sống động hơn.
- Gợi cảm xúc mộc mạc, chân chất: Những từ ngữ như "bết bát", "mắc toi" tạo cảm giác đời thường, giản dị nhưng đầy chất trữ tình, góp phần khắc họa sự khó khăn của nhân vật một cách tự nhiên.
Nhờ vào việc sử dụng phương ngữ Nam Bộ một cách tinh tế, Nguyễn Ngọc Tư đã vẽ nên một bức tranh sinh động về cuộc sống miền Tây, khiến người đọc cảm nhận được cái hồn quê hương qua từng câu chữ.