I. Định hướng
1. Khái niệm
2. Yêu cầu
* Khi thảo luận về một vấn đề có liên quan đến tuổi trẻ, người viết cần:
- Thể hiện rõ quan điểm cá nhân, đưa ra các lí lẽ và bằng chứng cụ thể, hợp lý và đáng tin cậy.
- Phân tích vấn đề dưới nhiều góc nhìn khác nhau, phản ánh sự đa dạng trong tư duy, lối sống và nhận thức của giới trẻ.
- Nội dung bài viết phải mang dấu ấn của thời đại, gắn liền với một nhóm thanh niên cụ thể trong không gian địa lí và bối cảnh lịch sử xác định.
- Các nhận định, đánh giá và lí giải nên dựa trên những nét đặc trưng chung của xã hội hiện đại, đồng thời chú trọng đến yếu tố văn hóa, lịch sử đặc thù của từng khu vực, vùng miền.
- Cần làm rõ tính thời sự của vấn đề được nêu ra, đồng thời rút ra bài học có ý nghĩa thiết thực cho thanh niên nói chung và bản thân người viết nói riêng.
* Trong quá trình lập luận, người viết cũng cần chú trọng đến thao tác chứng minh – một yếu tố thiết yếu giúp bài viết trở nên sâu sắc, rõ ràng và có sức thuyết phục hơn.
- Để vận dụng thao tác chứng minh một cách hiệu quả, trước hết cần xác định rõ vấn đề cần được làm sáng tỏ, từ đó lựa chọn các lí lẽ và dẫn chứng phù hợp. Cụ thể:
+ Dẫn chứng là những sự việc, hiện tượng, con người, số liệu... được đưa ra nhằm chứng tỏ điều mình nói là đúng và có cơ sở. Trong bài văn nghị luận, dẫn chứng cần đảm bảo tính xác thực, tiêu biểu, đa dạng và phù hợp với vấn đề đang bàn luận. Việc sắp xếp dẫn chứng cũng cần logic, chặt chẽ và hợp lý – có thể theo trình tự thời gian, không gian hoặc dựa trên mức độ quan trọng liên quan đến nội dung cần chứng minh.
+ Lí lẽ là những suy luận, lập luận, phân tích… được dùng để dẫn dắt người đọc, kết nối dẫn chứng hoặc kết hợp giữa lí lẽ và dẫn chứng nhằm tăng sức thuyết phục cho bài viết.
3. Các bước thực hiện
* Lưu ý: Trong quá trình viết, cần lưu ý:
- Bài viết cần được trình bày đầy đủ theo bố cục ba phần rõ ràng:
+ Mở bài: Giới thiệu vấn đề cầb bàn luận..
+ Thân bài: Triển khai các luận điểm một cách mạch lạc, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng nhằm làm rõ vấn đề đã nêu.
+ Kết bài: Khái quát nhấn mạnh lại ý nghĩa của vấn đề đối với cuộc sống.
- Trong quá trình nghị luận, người viết cần thể hiện quan điểm, cảm xúc rõ ràng, chân thành; đồng thời biết vận dụng những hiểu biết thực tế và trải nghiệm bản thân để tăng tính thuyết phục cho bài viết.
II. Thực hành
Bài tập: Theo em, thế hệ trẻ ngày nay quan niệm như thế nào là yêu nước? Quan niệm ấy có gì giống và khác so với quan niệm yêu nước truyền thống?
1. Luận đề
Vấn đề trọng tâm cần đưa ra trong bài viết là: Quan niệm về lòng yêu nước của tuổi trẻ ngày nay vừa giống vừa khác với quan niệm yêu nước truyền thống.
2. Luận điểm, lí lẽ, bằng chứng
* Luận điểm 1: Lòng yêu nước xưa nay được thể hiện rất phong phú.
- Trong thời chiến, lòng yêu nước gắn liền với tinh thần xả thân vì đất nước.
+ Trong các tác phẩm văn học:
+ Trong hiện thực thời chiến: Chúng ta cũng có thể kể tên những tấm gương anh hùng với lòng yêu nước sâu sắc vô cùng như: Anh hùng Phan Đình Giót - Người xả thân mình mà lấp lỗ châu mai, Anh hùng Tô Vĩnh Diện - Người lấy thân mình chèn bánh pháo, Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Người dẫn dắt đất nước ta tạo nên chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu,...
- Thời hiện đại, dù đất nước không phải oằn mình trong chiến tranh, nhưng cũng gặp không ít trở ngại trong quá trình bảo vệ và phát triển đất nước.
+ Biểu hiện:
+ Minh chứng: Chúng ta có thể kể tên một số bạn trẻ góp phần truyền bá vẻ đẹp của đất nước, văn hóa của đất nước tới bạn bè quốc tế như: Chàng trai Thái Nguyên Đồng Văn Hùng, chủ kênh "Ẩm thực mẹ làm", đã đưa hình ảnh bình dị, mộc mạc của Việt Nam, lan tỏa ẩm thực mẹ làm ra thế giới; hay nhóm Việt Phục Hoàng Thành, hot tiktoker Tuyết Mai đã có công trong việc truyền bá những trang phục truyền thống của Việt Nam đến nhiều bạn trẻ trong nước và cả với du khách nước ngoài,...
* Luận điểm 2: Những điểm giống và khác trong quan niệm về yêu nước của thế hệ trẻ ngày nay so với quan niệm yêu nước truyền thống.
- Giống: Người trẻ ở thế hệ trước hay thế hệ bây giờ đều có lòng tự hào, tự tôn dân tộc; cùng tinh thần cống hiến cho dân tộc.
- Khác:
+ Quan niệm yêu nước truyền thống gắn với tinh thần tận hiến với vua, với đất nước, với nhân dân cùng tinh thần xả thân vì sự nghiệp độc lập, tự do của dân tộc.
+ Quan niệm yêu nước của thế hệ trẻ ngày nay gắn với ý thức bảo vệ, gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước.
* Luận điểm 3: Ý nghĩa của lòng yêu nước đối với thế hệ trẻ ngày nay.
- Là yếu tố quan trọng góp phần giúp cho đất nước phát triển bền vững.
- Là căn cứ để mỗi công dân có những hành động đúng đắn đối với dân tộc mình.
