Phân tích nhân vật Vũ Nương trong Chuyện người con gái Nam Xương – Nguyễn Dữ Nguyễn Dữ là một trong những cây bút xuất sắc của văn học trung đại Việt Nam thế kỉ XVI. Chuyện người con gái Nam Xương trích từ Truyền kì mạn lục không chỉ là một thiên truyện giàu yếu tố kì ảo mà còn là tiếng nói nhân đạo sâu sắc dành cho số phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Trung tâm của tác phẩm là nhân vật Vũ Nương – hình tượng tiêu biểu cho vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam: hiền thục, thủy chung, giàu đức hi sinh nhưng lại phải chịu một bi kịch oan khuất đau đớn. Trước hết, Vũ Nương hiện lên là một người phụ nữ có vẻ đẹp toàn diện cả về phẩm hạnh lẫn tâm hồn. Ngay từ đầu truyện, tác giả đã giới thiệu nàng là người “tính đã thùy mị, nết na, lại thêm tư dung tốt đẹp”. Trong quan hệ vợ chồng, dù lấy Trương Sinh – một người chồng ít học, đa nghi – nhưng Vũ Nương luôn giữ trọn đạo làm vợ. Nàng hiểu rõ tính khí của chồng nên “giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ chồng phải đến thất hòa”. Đó là sự nhẫn nhịn, bao dung rất đáng trân trọng, thể hiện đức hi sinh thầm lặng của người phụ nữ xưa. Không chỉ là người vợ thủy chung, Vũ Nương còn là người con dâu hiếu thảo. Khi Trương Sinh đi lính, nàng một mình gánh vác gia đình, tận tâm phụng dưỡng mẹ chồng. Lúc mẹ chồng ốm nặng, nàng “hết lời khôn khéo, dỗ dành”, lo thuốc thang chu đáo, hết lòng chăm sóc như con ruột. Đến khi mẹ chồng qua đời, Vũ Nương lo ma chay tế lễ chu tất, không để điều tiếng gì. Chi tiết này cho thấy nhân cách cao đẹp của nàng, đồng thời làm nổi bật sự bất công của bi kịch sau này. Đặc biệt, Vũ Nương còn là người mẹ hết mực yêu thương con. Trong những năm tháng chồng xa nhà, nàng vừa làm cha vừa làm mẹ, chăm sóc con thơ bằng tất cả tình yêu và sự hi sinh. Chi tiết nàng chỉ bóng mình trên vách và bảo con đó là cha, xuất phát từ tấm lòng yêu con, mong con bớt tủi thân vì thiếu vắng tình cha. Thế nhưng, chính hành động đầy yêu thương ấy lại vô tình trở thành nguyên nhân dẫn đến thảm kịch cuộc đời nàng – một nghịch lí đau đớn, xót xa. Bi kịch của Vũ Nương là bi kịch của một người phụ nữ bị nghi oan, bị chối bỏ quyền được thanh minh. Trương Sinh trở về, vì lời nói ngây thơ của con và bản tính đa nghi, đã nghi ngờ vợ thất tiết. Không cần tìm hiểu, không cho vợ cơ hội giải thích, Trương Sinh mắng nhiếc, đánh đuổi nàng. Trước sự tàn nhẫn và bất công ấy, Vũ Nương chỉ biết phân trần trong tuyệt vọng. Những lời nói của nàng tha thiết, đau đớn nhưng vô vọng, bởi trong xã hội phong kiến, tiếng nói của người phụ nữ không có trọng lượng. Bị dồn đến bước đường cùng, Vũ Nương đã chọn cái chết để chứng minh sự trong sạch của mình. Cái chết của Vũ Nương không chỉ là nỗi đau cá nhân mà còn là lời tố cáo xã hội phong kiến đầy bất công. Đó là xã hội mà chiến tranh phi nghĩa chia cắt hạnh phúc gia đình, nơi chế độ nam quyền cho phép người đàn ông nghi ngờ, phán xét và chà đạp người phụ nữ, nơi danh dự của người phụ nữ mong manh hơn sinh mạng của chính họ. Qua bi kịch của Vũ Nương, Nguyễn Dữ đã bày tỏ niềm cảm thương sâu sắc đối với số phận người phụ nữ, đồng thời lên án thói gia trưởng, độc đoán và lễ giáo hà khắc. Phần kết truyện với yếu tố kì ảo – Vũ Nương sống ở thủy cung và được minh oan – mang ý nghĩa nhân đạo sâu sắc. Tuy nhiên, đó chỉ là sự giải oan trong thế giới ảo, còn hạnh phúc thực sự thì vĩnh viễn không thể trở lại. Vũ Nương không thể trở về trần gian, không thể đoàn tụ cùng gia đình. Chi tiết này càng làm tăng tính bi thương, cho thấy trong xã hội thực tại, công lí không thể bảo vệ người phụ nữ, họ chỉ có thể tìm thấy sự công bằng trong mơ ước. Tóm lại, Vũ Nương là hình tượng người phụ nữ lí tưởng của văn học trung đại: đẹp người, đẹp nết, thủy chung, hiếu thảo, giàu đức hi sinh nhưng lại chịu một số phận đầy oan nghiệt. Qua nhân vật này, Nguyễn Dữ không chỉ ca ngợi vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam mà còn thể hiện tư tưởng nhân đạo tiến bộ, đồng thời phê phán xã hội phong kiến bất công. Hình ảnh Vũ Nương vì thế vẫn sống mãi trong lòng người đọc như một nỗi ám ảnh buồn, một tiếng khóc thầm cho những kiếp hồng nhan bạc mệnh.